Μουσείο Ιστορίας
Πανεπιστημίου Αθηνών
Υποδοχή
Στην αίθουσα παρουσιάζεται η ιδεολογία ίδρυσης του Πανεπιστημίου κι η θεμελίωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας. Εκτίθενται αντικείμενα– σταθμοί της πολύχρονης λειτουργίας του ιδρύματος, όπως το Λάβαρο του Νικολάου Γύζη, οι σφραγίδες των Σχολών και το πρώτο Μητρώο των Φοιτητών του Πανεπιστημίου. Στην ίδια αίθουσα λειτουργεί και το πωλητήριο του Μουσείου.
Ιστορία του κτηρίου
Το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών πέραν από τις πλούσιες και σπάνιες συλλογές του, στεγάζεται σε ένα ιστορικό κτήριο, που είναι ένα από τα λίγα σωζόμενα της προ-οθωνικής περιόδου στην Αθήνα.
Η εκθεσιακή ενότητα «Ένα σπίτι για ένα μουσείο: Η ιστορία του κτηρίου» είναι αφιερωμένη στη μακρόχρονη και σημαντική ιστορία του κτηρίου, που το καθιστά ίσως από τα σημαντικότερα «εκθέματα» του Μουσείου Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πριν στεγάσει το Μουσείο (1987),το κτήριο λειτούργησε ως κατοικία, χώρος εργασίας, γυμνάσιο, πανεπιστήμιο, διδασκαλείο, στρατώνας πεζικού, ταβέρνα, κατοικία προσφύγων και μεταναστών. Πρόκειται για ένα κτήριο που στέκεται για περισσότερο από πέντε αιώνες στους βόρειους πρόποδες του βράχου της Ακρόπολης και εξελίσσεται συνεχώς αφού υπόκειται σε προσθήκες και αποκαταστάσεις ανάλογα με την εκάστοτε χρήση του.
To 1831, oι αρχιτέκτονες Σταμάτιος Κλεάνθης και Εδουάρδος Σάουμπερτ αγοράζουν το ακίνητο από την Οθωμανή Σαντέ Χανούμ και το χρησιμοποιούν ως κατοικία και χώρο εργασίας. Λίγα χρόνια αργότερα το κτίριο στεγάζει το πρώτο Γυμνάσιο της Αθήνας, ενώ το 1837, νοικιάζεται για να φιλοξενήσει το Οθώνειο Πανεπιστήμιο για τέσσερα χρόνια. Μετέπειτα χρησιμοποιείται ως διδασκαλείο και στρατώνας. Από τότε που ο Σ. Κλεάνθης το πουλά σε ιδιώτη (1861) αλλάζει διάφορους ιδιοκτήτες. Χρησιμοποιείται ως κατοικία προσφύγων από την Κρήτη και αργότερα από τη Μικρασία και τη Βόρειο Ήπειρο, ενώ από τις αρχές του 20ου αιώνα λειτουργεί στο ισόγειο παντοπωλείο - οινομαγειρείο. Το 1945 ανακηρύσσεται διατηρητέο μνημείο και το 1962 απαλλοτριώνεται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Τη δεκαετία του ’60, συνεχίζει να λειτουργεί ως κατοικία πολλών οικογενειών και παράλληλα διατηρεί ταβέρνα στο ισόγειο.
Το 1967, μετά από πολυετείς προσπάθειες της Συγκλήτου, περνάει στην κυριότητα του Πανεπιστημίου. Θα χρειαστεί να περάσουν επτά χρόνια μέχρι να φύγουν και οι τελευταίοι ένοικοι και να προβεί το Πανεπιστήμιο σε εργασίες αποκατάστασης. Η λειτουργία του ως Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών εγκαινιάζεται επί πρυτανείας Μιχάλη Σταθόπουλου τον Μάιο του 1987.
Η ενότητα χωρίζεται σε τρεις υποενότητες που εστιάζουν τόσο στον αρχιτέκτονα – ένοικο Σταμάτιο Κλεάνθη και στην ιδιαίτερη και ασύμμετρη αρχιτεκτονική του κτηρίου που διαμορφώνεται την περίοδο που κατοικείται από τον ίδιο και τον Εδουάρδο Σάουμπερτ, όσο και στις ιστορίες των ανθρώπων που φιλοξένησε κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ου αιώνα. Ο Σταμάτιος Κλεάνθης ήταν ένας από τους διάσημους ενοίκους του κτηρίου, ενώ πρόσφυγες και μετανάστες έζησαν σε αυτό πριν την οριστική αλλαγή χρήσης του σε μουσείο. Οι τελευταίοι ένοικοί του συνέβαλαν ουσιαστικά στην αφήγηση της ενότητας, εξιστορώντας τις αναμνήσεις της ζωής τους στο χώρο. Για τον σκοπό αυτό παραχώρησαν συνεντεύξεις και δώρισαν προσωπικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης με ιδιαίτερη για εκείνους συναισθηματική αξία.
Nομική Σχολή
Η Νομική Σχολή είναι μία από τις τέσσερις πρώτες Σχολές του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρώτος κοσμήτορας της Σχολής ήταν ο Γεώργιος Ράλλης. Οι πρώτοι φοιτητές ήταν είκοσι τρεις και οι τακτικοί ακροατές εβδομήντα ένας, σε ένα σύνολο πενήντα ένα φοιτητών και εβδομήντα πέντε ακροατών. Η Νομική Σχολή (πριν την ανεξαρτητοποίηση των τμημάτων της), υπήρξε φυτώριο των δικαστών, των δικηγόρων των συμβολαιογράφων, των ανωτέρων υπαλλήλων του κράτους, των πολιτικών και των οικονομολόγων. Επηρεάστηκε από την πολυτάραχη ζωή του τόπου και την επηρέασε σε μεγάλο βαθμό. Συνέβαλε ουσιαστικά στη νομοθεσία –στις κωδικοποιήσεις του αστικού και ποινικού κώδικα, του κώδικα πολιτικής δικονομίας, κ.α.- και κυριάρχησε μέσω των αποφοίτων της στην πολιτική ζωή του τόπου. Το 1967-68 δημιουργήθηκαν δύο αυτοτελή τμήματα, το Νομικό και το Πολιτικό και Οικονομικό, ενώ το 1973-4 το δεύτερο χωρίστηκε πάλι σε δύο Τμήματα το Πολιτικό και το Οικονομικό. Από το 1982 μέχρι το 2013 το Τμήμα Νομικής λειτούργησε στο πλαίσιο της Σχολής Ν.Ο.Π.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε αυτόνομη μονοτμηματική Σχολή.
Ιατρική Σχολή
Η Ιατρική Σχολή είναι μία από τις τέσσερις πρώτες Σχολές του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1833, η ιατρική εκπαίδευση γινόταν μέσω του «Ιατροσυνεδρίου», ενώ το 1835 είχε λειτουργήσει το «Θεωρητικό και Πρακτικό Διαδασκαλικό Κατάστημα Χειρουργείας και Φαρμακοποιίας». Ο πρώτος κοσμήτορας της Σχολής, στην οποία κατ’ αρχήν η φοίτηση ήταν τετραετής, ήταν ο Αναστάσιος Γεωργιάδης Λευκίας. Ο αριθμός των φοιτητών, από τέσσερις την πρώτη χρονιά της λειτουργίας, αυξήθηκε σημαντικά κατά τα επόμενα χρόνια. Ο πρώτος αριστούχος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών αναγορεύτηκε ο Αναστάσιος Γούδας το 1843. Το 1911 στην Ιατρική Σχολή προσαρτήθηκε το «Φαρμακευτικό Σχολείο» και το «Οδοντιατρικό Σχολείο». Το 1984 με προεδρικό διάταγμα συγκροτήθηκε η Σχολή Επιστημών Υγείας με τέσσερα τμήματα: Ιατρικής, Οδοντιατρικής, Φαρμακευτικής, Νοσηλευτικής. Από το 19ο αιώνα στο Τμήμα Ιατρικής έχουν προσαρτηθεί εργαστήρια, κλινικές, σπουδαστήρια, μουσεία και νοσοκομεία.
Οδοντιατρική Σχολή
Μετά τη θεμελίωση του νέου ελληνικού κράτους, το Ιατροσυνέδριο καθόριζε τις προϋποθέσεις άσκησης της οδοντιατρικής στην Ελλάδα από πρακτικούς οδοντιάτρους. Το 1893, ιδρύθηκε η πρώτη ιδιωτική Οδοντιατρική Σχολή από τον Δ. Καρακατσάνη, απόφοιτο γαλλικής Οδοντιατρικής Σχολής. Το Οδοντιατρικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών ιδρύθηκε το 1911 και προσαρτήθηκε πλήρως στην Ιατρική Σχολή. Η φοίτηση ήταν τριετής και η ευθύνη της διδασκαλίας ανατέθηκε στους καθηγητές της Ιατρικής Σχολής. Το Οδοντιατρικό Σχολείο λειτούργησε από το 1918 έως το 1921 υποτυπωδώς και με ελάχιστους φοιτητές. Aρχικά, το Οδοντιατρικό Σχολείο στεγάστηκε σε ένα κτήριο στην πλατεία Κάνιγγος. Το 1928, μεταφέρθηκε σε ένα διώροφο οίκημα στην οδό Σίνα και το 1938 στην οδό Χαλκοκονδύλη 15, όπου παρέμεινε μέχρι το 1970. Τότε, μετακόμισε στο νέο κτήριο της Οδοντιατρικής Σχολής στο Γουδί όπου στεγάζεται μέχρι σήμερα.
